Sistemi tasarlama, geliştirme ve uygulamanın dışında geliştirilen sistemin yönetilmesi de bir hayli önemlidir. Bu yüzden bir sistem yöneticisinin (sysadmin) bilmesi gerekenler ile ilgili araştırmalara başladım ve Notlarım adında bir kategori oluşturdum. Bu kategori ile öğrendiklerimi arşivlerken bir yandan bilgilerimi pekiştirmeyi planlıyorum.

“Sistem Yönetimi” kategorimin ilk yazısını, en temel kavramlardan olan sürekli duyduğumuz GNU, Linux, Unix ve BSD’ nin ne anlama geldiğini not etmek olarak belirledim.

UNIX:  

Unix, çok kullanıcılı ve çok görevli yapıyı destekleyen (multi-tasking) bir işletim sistemidir.

Bilgisayara formatı disketler ile attığımız zamanlarda, format atmak için MS-DOS (MicroSoft – Disk Operating System)  komutlarını (dir, format c: vs.) kullanırdık. Format attığım disketi hala saklarım. Unix, tıpkı MS-DOS ekranına benzer bir görüntüsü olan shell adında bir komut satır yorumlayıcı (Command Line Interface) araç kullanır. Shell girilen komutları yorumlayarak kernel (çekirdek)’de yürütür. Temel olarak Unix kernel, shell ve dosyalardan oluşur.

En popüler Unix türevi işletim sistemi örnekleri GNU/Linux, MacOS, FreeBSD, OpenBSD vs. ‘dir.

GNU (GNU is NOT UNIX):

GNU projesi, 1983 yıllarında Richard Stallman tarafından UNIX işletim sistemin herhangi bir kodu kullanılmadan başkalarının kullanım ve geliştirmesine açık olan bir işletim sistemi geliştirme girişimi ile ortaya çıkmıştır. GNU UNIX değildir ifadesi de buradan gelmektedir.

GNU özgür bir yazılımdır. Özgür yazılım kavramı:

• Özgürlük 0: Herhangi bir amaç ile yazılımın çalıştırılması özgürlüğü,
• Özgürlük 1: Kaynak kodunun ve çalışmasının incelenebilmesi özgürlüğü,
• Özgürlük 2: Kopyasının dağıtılma özgürlüğü,
• Özgürlük 3: Geliştirilme ve geliştirilmiş halinin dağıtılabilmesi ile ilgilidir.

1992’de GNU neredeyse tamamlanmak üzereydi fakat eksik birşey vardı Kernel (Çekirdek). Aynı yıl Linus Torvalds Linux adını verdiği çekirdeği yayınladı ve kalan boşluğu tamamladı. Böylece bilgisayarda çalışabilecek GNU+Linux işletim sistemi oluşturuldu.

Özgür yazılımların özgürlüğünün korunabilmesi için Genel Kamu Lisansı (GPL: General Public License) oluşturulmuştur.

Özgür yazılımı Richard Stallman’dan dinlemek daha etkili olacaktır.

GNU/LINUX:

GNU/LINUX, Linus Torvalds tarafından geliştirilen açık kaynak kodlu bir işletim sistemi çekirdeğidir. Linux, GNU’da eksik olan kısmını tamamlamıştır ve genel olarak GNU/Linux söyleminin kullanılması tavsiye edilir.

Linux için “Herşey bir dosyadır” (Everything is a file) önermesi kullanılmıştır. TCP/UDP soketleri, prosesler, prosesler arasında iletişimi sağlayan pipe mekanizmaları vb. tüm bileşenler dosyalardan oluşmaktadır. Örneğin, işlemci bilgilerini öğrenmek için ekstra bir uygulamaya ihtiyaç olmadan “cat /proc/cpuinfo” komutu ile dosya üzerinden öğrenilebilir veya “cat /proc/meminfo” dosyasını okuyarak memory bilgilerine erişilebilir.

Fedora, Debian, Slackware, SUSE, Kali, Android, CentOS en meşhur linux dağıtımlarındandır. Diğer linux dağıtımlarını incelemek isterseniz link.

BSD:

BSD’nin açılımı Berkeley Software Distribution olan UNIX’in açık kaynak kodundan oluşan bir işletim sistemidir.

BSD sistem kodlarını Concurrent Version System deposunda tutar. Kodlarda yapılan değişiklikler tüm programcılar tarafından görülür böylece bütünlük sağlanmış olur. Kod yazan geliştiriciler dışında programlara ait dokümantasyondan sorumlu ekipler vardır. Bu ekip dokümanların güncel kalmasını sağlar.

NetBSD, FreeBSD ve OpenBSD olmak üzere üç temel BSD dağıtımı bulunmaktadır. MAC OS-X, Nintendo, PlayStation3 ve PlayStation4 ticari BSD Unix’lerindendir.